Even een foto googlen en in je presentatie zetten, een YouTube-fragment aan een onderwijsfilmpje toevoegen of een hoofdstuk op de elektronische leeromgeving plaatsen. Het is in een handomdraai gedaan, maar copyrightinbreuk ligt op de loer. Weten wat wel en niet mag? Het Auteursrechten Informatiepunt (AIP) van de bibliotheek NLDA biedt uitkomst.
Afbeelding: PIRO via Pixabay.com.
Op foto’s, teksten, muziek, films en andere creatieve werken rust auteursrecht, in het Engels ‘copyright’ genoemd. Je hebt vooraf toestemming nodig van de maker of de rechthebbende om het werk te openbaar te maken of te verveelvoudigen; dat is wettelijk zo bepaald.
Denk bij openbaar maken aan het publiceren van een foto op een website, en bij verveelvoudigen aan het kopiëren, bewerken of vertalen van een artikel, hoofdstuk of boek. Vaak wordt toestemming verleend door middel van een (betaalde of gratis) licentie.
“Het internet is groot, niemand kijkt om naar deze ene foto.” “Ik deel de PDF in een afgesloten digitale omgeving.” “We plaatsen het filmpje alleen op intranet.” Het zijn begrijpelijke overwegingen, maar toestemming van de maker of rechthebbende moet echt in orde zijn.
Het is steeds makkelijker om inbreuken softwarematig op te sporen en fotografen zijn hier actief mee bezig. De NLDA heeft bovendien, net als andere onderwijsorganisaties, te maken met controles op het gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal zoals afbeeldingen, boeken en artikelen.
Over het auteursrecht bestaan veel misverstanden. Zo wordt vaak gedacht dat op foto’s en filmpjes die zijn gedeeld op social media, geen auteursrecht meer rust. En dat ze dus vrij, zonder toestemming van de maker, kunnen worden gebruikt. Dit is nadrukkelijk niet het geval.
Overigens mag insluiten (embedden) wel. Dit gebeurt vaak met YouTube-filmpjes. Is de maker onbekend of niet te achterhalen? In dat geval is een vrijwaring nodig, deze is aan te vragen via fotoanoniem.nl.
Als onderzoeker, docent, cadet of adelborst kun je je tijd wel beter spenderen dan aan het najagen van gebruikslicenties. Goed te weten dat er uitzonderingen en oplossingen zijn voor het onderwijs.
Wist je bijvoorbeeld dat er beeldbanken zijn met gratis rechtenvrije foto’s en video’s, die je gerust kunt gebruiken voor educatieve, niet-commerciële doeleinden? Zoals de beeldbank 'Britannica Image Quest' met meer dan 3 miljoen afbeeldingen uit gerenommeerde collecties (inloggen met @nlda-account).
Bronvermelding is altijd vereist, óók als je rechtenvrij materiaal gebruikt. Gewoonlijk kun je in beeldbanken de bronvermelding eenvoudig kopiëren en plakken in je werk.
Afbeelding (aangepast): Mohamed Hassan via Pixabay.
Voor docenten van de NLDA is het goed te weten van de ‘Easy Access’-afkoopregeling. Deze maakt het makkelijker om literatuur en afbeeldingen te delen op Moodle, de elektronische leeromgeving (ELO) van de NLDA.
Het is zaak om altijd eerst te kijken of de bibliotheek het gewenste hoofdstuk, artikel of boek digitaal beschikbaar heeft. Controleer dit via de zoekfunctie LibSearch. Eenvoudig naar het materiaal linken volstaat dan. Weten hoe je als docent veilig auteursrechtelijk beschermd materiaal deelt in Moodle? Deze stroomschema's wijzen de weg.
Auteursrecht is een complex onderwerp en het is niet altijd duidelijk of je een werk wel of niet mag gebruiken. Hoe zit het bijvoorbeeld met het citaatrecht en wat zijn de regels voor gebruik van een publicatie met een Creative Commons-licentie?
Voor informatie en tips kun je terecht bij het Auteursrechteninformatiepunt van de bibliotheek NLDA. Heb je een vraag, neem gerust contact op via auteursrecht.nlda@mindef.nl. De informatiespecialisten van de bibliotheek NLDA helpen je graag verder.
Dit artikel verscheen eerder in 'Geeft Acht!', december 2022, nummer 3.
0 Reacties.